Του Αναστάση Καρδαμάκη, Συνιδρυτή του EconAM, Αποφοίτου της Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
Περιεχόμενα
Εισαγωγή
Με οποιονδήποτε τρόπο και αν επιλύεται μία ιδιωτικού δικαίου διαφορά, αναφύεται πάντα ένα κρίσιμο ερώτημα με μεγάλη πρακτική σπουδαιότητα: Τι γίνεται σε περίπτωση που το ηττηθέν μέρος (επί δικαστικού αγώνα και διαιτησίας) ή αυτό που ανέλαβε μία υποχρέωση (αν μιλάμε, είτε για συμβιβασμό, είτε διαμεσολάβηση) δεν συμμορφώνεται οικειοθελώς; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα ανάγεται στην εκτελεστότητα του τίτλου που συνεπάγεται κάθε μέθοδος επίλυσης διαφορών (π.χ. η τελεσίδικη ή προσωρινώς εκτελεστή δικαστική απόφαση, αν η διαφορά επιλύθηκε δικαστικά). Μία διαμεσολάβηση περατώνεται επιτυχώς όταν τα μέρη καταλήξουν σε συμφωνία. Αυτή αποτυπώνεται εγγράφως στο «πρακτικό της διαμεσολάβησης» που συντάσσεται από τον διαμεσολαβητή και υπογράφεται από τους τέως φιλονικούντες, όπως ορίζεται στο αρ. 8, παρ. 1 του ν. 4640/2019 (ο νόμος για τη διαμεσολάβηση).
Τούτων λεχθέντων, στο παρόν post θα απαντήσουμε μέσα από μία πολύ απλή υπόθεση εργασίας αν, υπό το ελληνικό δίκαιο, το πρακτικό της διαμεσολάβησης παράγει εκτελεστότητα και σε περίπτωση θετικής απάντησης, πώς αυτό εκτελείται. Να σημειωθεί πως θα εξετάσουμε το ζήτημα όσον αφορά σε ημεδαπές διαμεσολαβήσεις. Σε μελλοντικό post θα καταπιαστούμε με το ολίγον τι ομιχλώδες ερώτημα του πώς εκτελείται μία συμφωνία διαμεσολάβησης με στοιχεία αλλοδαπότητας στην Ελλάδα.
Η υπόθεση εργασίας
Η Happy Company Ε.Π.Ε, με έδρα την Αθήνα, απέστειλε εξώδικη όχληση στην Angry Company Ι.Κ.Ε., με έδρα την Πάτρα, καλώντας την να παύσει να χρησιμοποιεί σήματα της σε κατάστημα της δεύτερης στα Καλάβρυτα Αχαΐας και να της καταβάλει αποζημίωση λόγω της παράνομης χρήσης τους. Τα δύο μέρη συμφώνησαν να επιλύσουν τη διαφορά τους δια της οδού της διαμεσολάβησης. Πράγματι, η διαμεσολάβηση έλαβε χώρα μέσω zoom με την συνδρομή ενός διαπιστευμένου διαμεσολαβητή. Κατόπιν αρκετών συνεδριών, περατώθηκε επιτυχώς και ο διαμεσολαβητής συνέταξε πρακτικό. Υπό αυτό, η Angry Company ανέλαβε την υποχρέωση να καταβάλει στη Happy Company το ποσό των 30.000 ευρώ ως αποζημίωση για την προσβολή των σημάτων της. Ακόμα, η Angry Company ανέλαβε την υποχρέωση να παραλείπει την χρήση των σημάτων της Happy Comany στο μέλλον.
Έστω ότι η Angry Company δεν συμμορφώνεται εκουσίως με τις υποχρεώσεις που ανέλαβε. Μπορεί σε αυτή την περίπτωση η Happy Company να εκτελέσει το πρακτικό της μεταξύ τους διαμεσολάβησης;
Η απάντηση του ερωτήματος
Σύμφωνα με την παρ. 2 του αρ. 8 του ν. 4640/2019, κάθε μέρος δύναται να καταθέσει το πρακτικό της συμφωνίας διαμεσολάβησης στη γραμματεία του καθ’ ύλην και κατά τόπον αρμόδιου δικαστηρίου όπου, είτε εκκρεμεί, είτε θα εισαγόταν κανονικά η υπόθεση (εδώ απαιτείται μία προσοχή, σε περίπτωση που η διαφορά κατατέμνεται και τα επιμέρους μέρη αυτής υπάγονται σε διαφορετικές καθ’ ύλην αρμοδιότητες και πλείονες δωσιδικίες). Έπεται πως από την κατάθεση της συμφωνίας, η εκκρεμής δίκη καταργείται, ενώ θεωρείται απαράδεκτη τυχόν άσκηση ένδικου βοηθήματος για την ίδια διαφορά, στο βαθμό που το αντικείμενο αυτής καλύπτεται από τη συμφωνία των μερών.
Στην προκειμένη περίπτωση, η Happy Company μπορεί να καταθέσει το πρακτικό στη γραμματεία του Μονομελούς Πρωτοδικείου (για αξιώσεις παράλειψης χρήσης σήματος και αποζημίωσης, ανεξαρτήτως ύψους, αρμόδιο είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο, δυνάμει της παρ. 9 του αρ. 38 του ν. 4679/2020), είτε της γενικής δωσιδικίας της Angry Company (που θα ήταν η εναγόμενη), άρα των Πατρών, είτε της ειδικής, συντρέχουσας δωσιδικίας του τόπου όπου έλαβε χώρα η προσβολή των σημάτων (δωσιδικία της αδικοπραξίας), ήτοι των Καλαβρύτων. Ειδάλλως, αν έχει ήδη επέλθει εκκρεμοδικία για τη διαφορά σε άλλο δικαστήριο, η κατάθεση θα γίνει στη γραμματεία αυτού.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η κατάθεση; Διότι, από την συντέλεση αυτής, το πρακτικό της διαμεσολάβησης αναγνωρίζεται από τον νόμο ως εκτελεστός τίτλος (αρ. 8, παρ. 4 του ν. 4640/2019 σε συνδυασμό με αρ. 904, παρ. 2, περ. ζ του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας / ΚΠολΔ). Τίθεται μονάχα από την παρ. 4 ο αυτονόητος περιορισμός η συμφωνία των μερών να μην είναι ανεπίδεκτη αναγκαστικής εκτέλεσης. Αυτό συμβαίνει π.χ. με τις αξιώσεις από παίγνιο ή στοίχημα (ΑΚ 844) ή για τις απαιτήσεις προς αποκατάσταση της έγγαμης συμβίωσης ή προς παροχή προσωπικών υπηρεσιών από τον οφειλέτη (ΚΠολΔ αρ. 946, παρ. 2). Σε κάθε άλλη περίπτωση, εκδίδεται ατελώς απόγραφο από Δικαστή ή τον Πρόεδρο του δικαστηρίου της κατάθεσης. Με την περιαφή του εκτελεστού τίτλου της συμφωνίας διαμεσολάβησης στον εκτελεστήριο τύπο δίνεται το πράσινο φως για την αναγκαστική του εκτέλεση, κατά τις διατάξεις του αστικού δικονομικού δικαίου.
Εδώ όμως πρέπει να γίνει μία διάκριση. Αρχικά, η Angry Company δεν έχει καταβάλει το ποσό των 50.000 ευρώ. Αυτή είναι μία χρηματική απαίτηση για την οποία η Happy Company μπορεί να επισπεύσει αναγκαστική εκτέλεση βάσει του εκτελεστού τίτλου και μόνο. Πιο συγκεκριμένα, αφού τηρήσει την απαιτούμενη προδικασία, μπορεί να καταφύγει σε όλα τα μέσα εκτέλεσης που προβλέπονται για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων (π.χ. μπορεί να προβεί σε κατάσχεση εις χείρας τρίτου).
Όμως, από την συμφωνία διαμεσολάβησης απορρέει και μία υποχρέωση παράλειψης, την οποία η Angry Company δεν τήρησε. Ο εξαναγκασμός του οφειλέτη σε παράλειψη πράξης γίνεται κατά την διαδικασία του άρθρου 947 του ΚΠολΔ. Ωστόσο, γίνεται δεκτό πως όταν η υποχρέωση παράλειψης στηρίζεται σε τίτλο, πλην δικαστικής ή διαιτητικής απόφασης, ο δικαιούχος μπορεί μονάχα να προσφύγει στο Μονομελές Πρωτοδικείο του άρθρου 947 και να ζητήσει, τόσο την καταδίκη του οφειλέτη στις αρνητικές πράξεις, όσο και την απειλή χρηματικής ποινής και προσωρινής κράτησης σε περίπτωση που αυτός δεν συμμορφωθεί με το περιεχόμενο της απόφασης.
Κατά συνέπεια, η απάντηση που προσήκει να δώσουμε στο ερώτημα είναι πως το πρακτικό της διαμεσολάβησης συνιστά με βεβαιότητα έναν ex lege εκτελεστό τίτλο. Απαιτείται βέβαια προσοχή στη επιλογή των μέσων αναγκαστικής εκτέλεσης στα οποία μπορούμε να καταφύγουμε στηριζόμενοι σε αυτόν τον τίτλο.
Επίλογος
Ο νομοθέτης του ν. 4640/2019 θέλησε να προσδώσει στη διαμεσολάβηση μία σειρά από πλεονεκτήματα, προκειμένου να καταστήσει τον θεσμό περισσότερο ελκυστικό και ευέλικτο. Σε αυτό το νομοθετικό πνεύμα εντάσσεται ο εκ του νόμου χαρακτηρισμός των καρπών μίας επιτυχημένης διαμεσολάβησης ως εκτελεστού τίτλου. Να σημειωθεί πάντως πως κατ’ αυτόν τον τρόπο διανοίγεται η δυνατότητα «έμμεσου» ελέγχου της συμφωνίας διαμεσολάβησης από τα δικαστήρια, όσον αφορά σε τυχόν τυπικά ή ουσιαστικά ελαττώματα, στο πλαίσιο της ανακοπής του καθ’ ου η εκτέλεση υπό το άρθρο 933 ΚΠολΔ. Το πρακτικό διαμεσολάβησης είναι στην ουσία μία δικαιοπραξία. Άρα, τυπικά του ελαττώματα, όπως ότι συνιστά προϊόν πλάνης ή απάτης, αλλά και ουσιαστικά, λόγου χάρη η αποδυνάμωση του λόγω αδράνειας του δανειστή, μπορούν να προβληθούν σε αυτό το στάδιο.
EconAM 