Οι Ρήτρες «Med-Arb»

Του Αναστάση Καρδαμάκη, ασκούμενου δικηγόρου, συνιδρυτή του EconAM

Οι ρήτρες «Med-Arb» (Mediation-Arbitration) έχουν εύστοχα χαρακτηριστεί ως «The alternative to the alternative». Και τούτο διότι, κινούμενες εκτός της νόρμας ότι τα μέρη επιλέγουν έναν συγκεκριμένο τρόπο επίλυσης των συμβατικών τους διαφορών, οι ως άνω ρήτρες συνδυάζουν δύο, prima facie αντίθετους, εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης διαφορών (ADR-Alternative Duispute Resolution), ήτοι την διαμεσολάβηση (mediation) και την διαιτησία (arbitration). Για να καταστεί αυτό κατανοητό, παρατίθεται η ρήτρα Med-Arb που ανευρίσκεται στη σύμβαση των δύο εταιρειών της υπόθεσης του «EconAM: The Med-Arb Edition»:

«Όλες οι διαφορές που απορρέουν από ή σχετίζονται με την παρούσα Σύμβαση υπάγονται σε διαμεσολάβηση σύμφωνα με τους Κανόνες του Ελληνικού Κέντρου Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας. Σε περίπτωση που η διαφορά ή μέρος αυτής δεν επιλυθεί μέσω διαμεσολάβησης, η διαφορά ή το μη επιλυθέν τμήμα της θα επιλύεται αποκλειστικά και αμετάκλητα από μονομελές διαιτητικό δικαστήριο, κατά τις διατάξεις των άρθρων 867 επόμενα του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Ο διαιτητής θα ορίζεται από τον Πρόεδρο Πρωτοδικών του Πρωτοδικείου Αθηνών, βάσει του καταλόγου διαιτητών που τηρείται στο οικείο Πρωτοδικείο.

Έδρα του διαιτητικού δικαστηρίου ορίζεται η Αθήνα. Η παρούσα συμφωνία δεν εμποδίζει κανένα μέρος να αιτηθεί την λήψη ασφαλιστικών μέτρων από αρμόδιο δικαστήριο.»

Με μία γρήγορη επισκόπηση της ρήτρας αντιλαμβανόμαστε πως προβλέπονται δύο στάδια επίλυσης διαφορών, με τη μετάβαση στο δεύτερο (διαιτησία) και την έκταση αυτής να εξαρτώνται άμεσα από την έκβαση του πρώτου. Τα μέρη ή οι κανόνες του Κέντρου Επίλυσης διαφορών που έχουν επιλέξει (π.χ. ICC) μπορούν να προβλέπουν ότι ως διαμεσολαβητής και ως διαιτητής θα ενεργήσει το ίδιο πρόσωπο. Περαιτέρω, οι εν λόγω ρήτρες δύνανται σε επίπεδο drafting να γίνουν πιο περίπλοκες, επί παραδείγματι ορίζοντας συγκεκριμένες προθεσμίες εκκίνησης της διαιτησίας («10 ημέρες μετά την τελευταία συνεδρία των μερών με διαμεσολαβητή). Πάντως, κάθε μέθοδος ADR διατηρεί την διαδικαστική αυτοτέλεια της έναντι της άλλης και συνακόλουθα διέπεται από διαφορετικούς κανόνες.

Η λογική πίσω από τις «Med-Arb» ρήτρες ανάγεται σε δύο άξονες, αυτόν της αποτελεσματικότητας της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών και εκείνον του χαμηλότερου κόστους. Αναφορικά με το πρώτο, οι δύο συναπτές διαδικασίες ενέχουν αυξημένες πιθανότητες για αποτελεσματική και όχι χρονοβόρο επίλυση της εμπορικής διαφοράς των μερών. Σε άλλη περίπτωση, π.χ. αν υφίσταστο μόνο ρήτρα διαμεσολάβησης και η διαδικασία δεν τελεσφορούσε, τα μέρη δεν θα είχαν άλλη επιλογή από την προσφυγή στην πολιτική δικαιοσύνη με ό,τι αυτό συνεπάγεται χρονικά ως την δημοσίευση οριστικής, πολλώ δε μάλλον τελεσίδικης, απόφασης. Εξάλλου, καίτοι η διαιτησία είναι κατά μέσο όρο μία ακριβή διαδικασία, είναι θετικό το γεγονός ότι αυτής προηγείται η κατά πολύ συμφερότερη οικονομικά διαμεσολάβηση με πιθανότητες τα μέρη να τερματίσουν δια αυτής την φιλονικία τους. Πέραν αυτού, ορισμένα Κέντρα Διαιτησίας (π.χ. το SIAC) παρέχουν συνολικά πακέτα κόστους για τις «Med-Arb» διαδικασίες.

Εκτός των ρητρών «Med-Arb», στην πράξη απαντώνται (σπανιότερα βέβαια) ρήτρες «Arb-Med-Arb». Εν γένει, αμφότερες οι ανωτέρω ρήτρες κατατάσσονται στην ευρύτερη οικογένεια με την αγγλική ονομασία «Multi-tiered Dispute Resolution Clauses».

Περί όλων των παραπάνω θα γίνουν εκτενέστερες αναφορές στο σχετικό workshop της 8ης Μάϊου 2021.